Niemal każdy student boryka się z mniejszymi lub większymi problemami finansowymi, ponieważ opłaty za mieszkanie, wyżywienie i podręczniki stanowią poważne dla przeważnie niepracujących osób kwoty. Najlepszym rozwiązaniem jest znalezienie pracy, ale niestety często trudno pogodzić ją z zajęciami na uczelni. Niezwykle cenną pomocą finansową dla studentów są stypendia. Krakowskie uczelnie mają bogaty wachlarz ofert pomocy materialnej przeznaczonej dla żaków. Za niedługo może to ulec zmianie, ponieważ na konferencji prasowej w dniu 20 stycznia 2009 r. Władze Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego zaprezentowały projekt reformy studiów i praw studenckich. Planowane zmiany obejmują likwidację stypendium za wyniki w nauce i zastąpienie go roczną nagrodą rektora oraz przesunięcie funduszy z jednorazowych zapomóg losowych, stypendiów mieszkaniowych i stypendiów na wyżywienie na stypendia socjalne. Warto, więc poznać obecny stypendialny przekrój, ponieważ możemy znaleźć coś odpowiedniego dla siebie i podreperujemy studencki budżet zanim plany reformy praw studenckich wejdą w życie.
Przy niewielkich dochodach można starać się o stypendium socjalne. W zależności od tego, na jakiej uczelni studiujemy kwoty, które możemy otrzymać są różne i zależą od wysokości naszych dochodów oraz liczby osób ubiegających się o tej rodzaj pomocy. Warunkiem, jaki musimy spełnić jest złożenie wymaganych przez uczelnię dokumentów w odpowiednim terminie. Obecnie na Uniwersytecie Jagiellońskim należy wypełnić wniosek w formie elektronicznej, który znajduje się w systemie USOSweb. Uzyskamy wówczas wykaz załączników, jakie musimy przedstawić, aby potwierdzić dochodowość rodziny. Na UP, AGH-u i UEK-u wystarczy złożyć papierową wersję podania o pomoc socjalną. Studenci Uniwersytetu Pedagogicznego mają mniej czasu, ponieważ wniosek wraz z zaświadczeniami o dochodach powinni oddać do 3 września. Na
AGH – u termin upływa 20 września(w zależności od wydziału – na niektórych 25), a na UEK –u jest czas aż do 15 października.
Dodatkowo przyznawane są też środki finansowe na wyżywienie
i mieszkanie, ale tutaj warunkiem jest utrudniony bądź niemożliwy dojazd każdego dnia z miejsca zamieszkania na zajęcia. Niestety na wielu uczelniach stypendia mieszkaniowe nie stanowią nawet połowy kwoty niezbędnej do opłaty akademika. Na UJ suma, którą możemy uzyskać wynosi 180 zł, a cena miejsca w domu studenckim od 320 do 365 złotych. Znacznie tańsze jest zakwaterowanie w akademikach AGH, ponieważ aktualne opłaty za nie wynoszą od 172 do 275 złotych. W zestawieniu z kwotami, których życzą sobie właściciele za wynajem mieszkania lub stancji w Krakowie akademiki nadal pozostają najbardziej dostępnym dla studenckiej kieszeni miejscem do zamieszkania, jeżeli dysponujemy prawie wyłącznie pieniędzmi ze stypendium.
W awaryjnej sytuacji finansowej można się ubiegać o zapomogę studencką, gdy mamy przejściowe problemy z utrzymaniem, które wynikły z powodów losowych. Wtedy również musimy przedstawić dokumenty potwierdzające nagłe zmiany w naszych dochodach, czyli na przykład wypowiedzenie umowy o pracę, zaświadczenie
o poważnym stanie zdrowia, akt urodzenia dziecka lub akt zgonu.
Stypendia socjalne, mieszkaniowe i na wyżywienie, a także zapomogi są rodzajem pomocy zarezerwowanym dla żaków spełniających kryteria dochodowe. Każdy student wie, że nauka to potęgi klucz,
a pozwolę sobie dodać, że nie tylko do potęgi, ale także do zasilenia studenckiej kieszeni. Stypendia naukowe otrzymują żacy, którzy mają określoną średnią, a wysokość kwot przyznawanych z tego tytułu zależy od ilości osób, które osiągnęły określony wynik. Na Uniwersytecie Jagiellońskim są one przyznawane na podstawie listy rankingowej utworzonej na każdym kierunku. Otrzymuje je 18% najlepszych studentów.
- Od trzech lat dostaję kasę za wyniki w nauce i nie są to zawrotne sumy, ale stanowią miły dodatek na imprezowanie, czy wyjście do kina - twierdzi Kasia, studentka IV roku politologii na UJ.
Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie stosuje inny system nagradzania prymusów: warunkiem otrzymania stypendium naukowego jest uzyskanie w terminie średniej ocen mieszczącej się
w przedziale 4,20 - 6,00. Minimalna średnia ocena uprawniająca do ubiegania się o przyznanie stypendium za wyniki w nauce (tj. 4,20) nie może być wynikiem zaokrąglenia w górę, czyli jeśli masz 4,19 to po prostu wielki pech, ale wymogi formalne są nieubłagane.
- U nas nie ma wyścigu szczurów. Bez problemu mogę pożyczyć notatki jak zerwałem się z wykładu, bo nie jestem dla moich kolegów konkurencją w kolejce po stypendium naukowe – mówi Przemek, student budownictwa na AGH.
Żacy zajmujący się biciem rekordów sportowych mają możliwość otrzymania stypendium za wyniki w sporcie. Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie przyznaje je studentom, którzy w poprzednim roku akademickim osiągnęli wysokie wyniki we współzawodnictwie międzynarodowym lub krajowym oraz reprezentowali uczelnię
w akademickich zawodach sportowych i zaliczyli rok akademicki nie później niż do 15 października. Dla najlepszych sportowców stypendia przyznaje sam minister. Osoby, które oprócz wysokiej średniej ocen posiadają udokumentowane osiągnięcia naukowe albo są laureatami ogólnopolskich konkursów lub olimpiad również mogą otrzymać ministerialne dofinansowanie.
Na najwyższe kwoty mają szanse wyłącznie studenci kierunków zamawianych na uczelniach technicznych, ponieważ tam wysokość pomocy materialnej wynosi nawet 1 000 złotych!
- Składając papiery wahałem się między dwoma kierunkami
i wybrałem matematykę stosowaną, bo skusiło mnie spore stypendium – mówi Michał, tegoroczny maturzysta.
Oprócz stypendiów naukowych przyznawanych przez uczelnie, mamy szanse otrzymać zastrzyk gotówki z innych źródeł. Wiele fundacji tworzy fundusze stypendialne mają nieść pomoc zdolnym studentom, którym trudna sytuacja materialna utrudnia lub wręcz uniemożliwia studiowanie. Rada Miasta Krakowa podjęła 3 lutego 2010 roku uchwałę w sprawie pomocy materialnej przyznawanej uzdolnionym żakom oraz doktorantom krakowskich uczelni wyższych i innych jednostek naukowo – badawczych. Tegoroczny termin składania wniosków o stypendium naukowe Miasta Krakowa już minął, ale warto o nim pamiętać w przyszłym roku. Studenci kierunków artystycznych, którzy są uzdolnieni muzycznie, plastycznie, teatralnie lub kreują ważne dla kultury wydarzenia też mają możliwość otrzymania wsparcia finansowego. Z pomocną dłonią wyszli do nich pomysłodawcy stypendiów twórczych Miasta Krakowa.
Ważną rolę w wspieraniu żaków pochodzących z małych miast, wsi lub domów dziecka, a także rodzin zastępczych odgrywają stowarzyszenia i fundacje, które tworzą specjalne fundusze stypendialne dla określonych grup studentów. W Krakowie ma swoją siedzibę Fundacja im. Zofii i Władysława Pokusów, która od lat wspiera młodzież wiejską. Stypendysta, aby otrzymać środki musi mieć odpowiednią średnią, pochodzić z małej miejscowości oraz podpisać umowę, w której zobowiąże się po zakończeniu studiów do podjęcia pracy na rzecz wsi i jej mieszkańców.
Z pomocą młodym talentom z województwa małopolskiego śpieszy „SAPERE AUSO” - Małopolska Fundacja Stypendialna, która przyznaje stypendia za szczególne osiągnięcia naukowe, artystyczne lub sportowe. Wniosek składamy on-line, a następnie nagrywamy na płytę CD, drukujemy, podpisujemy, załączamy rekomendacje, dokumentację swoich osiągnięć, zaświadczenie o średniej
i ewentualnie inne dokumenty, które wymieniliśmy we wniosku. Wszystko razem należy złożyć osobiście lub przesłać listem poleconym na adres biura fundacji, które mieści się przy Rynku Kleparskim. Ostateczny termin składania wniosków dla studentów mija 15 listopada 2010 roku.
Większość studentów jest finansowo wspierana przez rodziców, którzy nie tylko dają swoim pociechom ,,wałówkę”, ale także często opłacają mieszkanie bądź czesne. Nie wszyscy mogą liczyć na pomoc rodziny. Specjalnie z myślą o młodzieży pochodzącej z domów dziecka lub rodzin zastępczych są tworzone programy stypendialne. Jeden z nich utworzyła ,,Fundacja Przyjaciółka”, która przyznaje wychowankom wsparcie w wysokości 500 złotych na 5 lat studiów. Pierwszeństwo mają osoby z najlepszym wynikiem maturalnym.
Akademia Muzyczna w Krakowie wspiera wyróżniających się studentów stypendium ufundowanym przez profesora Jerzego Katlewicza, które wypłacane jest jednorazowo i wynosi 1500 złotych. Na jego otrzymanie mają szanse żacy kształcących się w na takich kierunkach jak: dyrygentura, skrzypce, harfa i wokalistyka.
Jak widać uczelniane fundusze stypendialne jak i fundacyjne pustkami nie święcą, zatem nie warto zwlekać z wypełnianiem wniosków, aby nie martwić się o stan swojej kieszeni.
